٭ مردان و چاقي

گروه فراموش شده!

نوشته خريتچه وان د پُل

--------------------------------------------------------------
در صد ساله اخير نه تنها قد و قامت مان بلندتر شده بلكه بطور محسوس چاق تر شده ايم. اگرچه چاقي به نظر مسئله اي زنانه جلوه مي كند، اما انگار هستند مردان زيادي كه با قضيه چاقي در گير هستند. خب، قضيه چيست؟ و چرا حرف زيادي در اين زمينه به گوشمان نمي رسد؟
--------------------------------------------------------------

اعداد نگران كننده در مورد چاقي كماكان سير صعودي طي مي كنند. حداقل چهار تن از ده شهروند بالغ كشور ما – منظور هلند ميباشد - با چاقي درگير هستند. هلند در كنار ايالات متحده، انگليس و آلمان جزء چهار كشور بالاي رده بندي معضل چاقي قرار دارد. نكته چشمگير در اين ليست، بالا رفتن وزن مردان ميباشد. سي بي اس ـ مركز تحقيقات آماري در هلند ـ تاكيد مي كند كه در سال دوهزار و يك بيش از 50% مردان و حدود 40% زنان با اضافه وزن روبرو بودند. علاوه تاً در سالهاي بعدي نيز مردان بيشتري به اين درصد اضافه شده اند. چه نتيجه اي ميتوان از اين آمارها گرفت؟

براي بسياري از مردان و زنان اين نكته كاملاً محرز است كه مسئله چاقي نمودي است از اين نكته كه يك فرد مدتي طولاني ميزان انرژي اي كه در خود ذخيره مي كند، بيش از مقداري است كه مورد استفاده قرار ميدهد. آيا بدين مفهوم است كه مردان در مقايسه با زنان ناسالم تر غذا مي خورند؟ ايا تحرك كمتري دارند؟ يا اينكه خيلي ساده، آنها كمتر به قضيه اضافه وزن توجه نشان ميدهند تا زنان؟

سوخت و سازي كندتر

از نظر خانم ” كاتينكا هاووس كامپ“ متخصص تغذيه، بخش دوم اين نظريه در رابطه با مردان بيشتر صدق مي كند.
- ” به نظر من مردان نسبت به مسئله چاقي توجه كمتري نشان ميدهند. ده كيلوي اوليه اضافه وزنشان را عموماً متوجه نمي شوند. هر فردي در دهه سي و يا چهل سالگي عمرش با كندي امر سوخت و سوز انرژي در بدن خود روبرو خواهد شد. هرچه بر سن تو افزوده مي شود، بهمان ميزان نياز تو به مواد غذائي نيز كاهش مي يابد. زنان نسبت به اين مسئله واكنشي سريع تر نشان داده و كل شيوه خورد و خوراكشان را تغيير مي دهند.“

نگراني ناشي از اين اعداد نمي بايد به روش تغذيه و يا چگونه گي تامين آن و يا حتي ميزان توجه مردان و يا زنان منوط گردد. ” ياپ سايدل“ استاد دانشگاه در رشته تغذيه و سلامت از دانشگاه آزاد آمستردام اينگونه مي انديشد كه اين امر بيش از هرچيز به چگونه گي رابطه وضعيت عمومي اندام و ميزان وزن هرفرد وابسته هست.
- ” وضعيت عمومي اندام هر فرد مشخص مي كند كه آيا وزن و قامت فرد از تناسب لازم برخوردار است يا نه. اما از روي اين اعداد نميتوان مشخص كرد كه وضعيت عمومي اندام هرفرد چگونه مي باشد. اگر شما زني و يا مردي را با وزن و قامتي مساوي در نظر بگيريد و حتي با تشابهاتي از نظر چگونگي تنظيم مواد مورد استفاده و تحرك لازم، كماكان با اين نكته روبرو خواهيد بود كه ميزان چربي موجود در بدن زنان بيش از مردان مي باشد. خيلي ساده، ميتوان اين را نمودي از وضعيت طبيعي آن فرد در نظر گرفت. حتي در ميان مردان نيز تفاوت هاي زيادي را ميتوان شاهد بود. يكي با وزني حدود هشتاد كيلو، ممكن است كه عضلاتي نرم داشته باشد با چربي فراوان و فردي ديگر، عضلاتي كاملاً ستبر و ماهيچه اي. اينها نكاتي است كه نميتوان براساس نمود عمومي اندازه هاي بدن بدان دست يافت.“

--------------------------------------------------------------
سال -------------------- 1981 ------------------------------- 1999 ---------------------------------------- 2001
مردان چاق ----------- 37% ----------------------------------- 47% ----------------------------------------- 50%
زنان چاق ------------- 30%------------------------------------ 38% ----------------------------------------- 40%
آمار از: سي بي اس
--------------------------------------------------------------

سيب ها و گلابي ها
بنابراين ميتوان گفت كه در اين ارقام درباره چاقي جنبه اي انحرافي وجود دارد. بهمين دليل متخصصين در كنار توجه به چگونه گي تركيب قد و قواره هر فرد، به شكل و حالت كمر آنها نيز توجه خاصي مبذول ميدارند. از همين جاست كه آنها ميزان اضافه چربي دريافتي توسط بقيه اندام را مي توانند تشخيص دهند. نكته ي مهمي است كه ميبايد بدان آگاه بود اين است كه چاقي شكم ( در نمائي مثل سيب) نسبت به چاقي روي باسن و كپل ها ( نمود شكل گلابي) تاثيرات تخريبي كاملاً مستقيمي روي سلامت هر فرد دارد. چربي روي شكم بدليل نزديكي به ارگانهاي موجود در بدن، امكان بسيار مساعدي دارد تا در سيستم گردش خون وارد شده و بدينسان در ساختار و كاركرد ارگانها تاثير بگذارد. بهمين دليل امكان تاثير گذاري از جمله زمينه سازي براي بيماري هائي همچون بيماري قند، فشار خون و يا تنگي نفس بسيار بالا مي باشد. ” سايدل “ در اين مورد كه مردان بيشتر از زنان با معضل اضافه وزن روبرو هستند، ترديد دارد:
-” اما مرداني كه سنگين وزن هستند نسبت به زنان در وضعيت مشابه با مشكلات بيشتري درگير ميشوند. در همين راستا آناني كه متاثر از استعداد چاقي با اضافه وزن روبرو ميشوند، شكم شان عموماً به شكل سيب در مي آيد و همين امر در رابطه با زنان مستعد به چاقي، به شكل ” گلابي“ بروز مي كند.

-------------------------------------------------------------
چاقي و رابطه آن با سلامت بدنوزن اضافه زمينه ساز انواع مختلفي از سائيدگي ها در بدن مي شود؛ از جمله استخوانها، مفصل ها و غضروفها بطور مداوم تحت فشار قرار گرفته و از بين ميروند. در كنار آن چاقي ميتواند خطر بالقوه اي براي بيماري هاي قلبي و گرفتگي مجاري عروق باشد. يك سوم افراد درگير با اضافه وزن فشار خوني بالا دارند، و يك چهارم آنها قند خونشان بالاست. گرفتگي مجاري عروق و سكته قلبي عموماً در بين افراد چاق بيشتر بروز مي كند. علاوه تاً متاثر از چاقي امكان سرطان نيز وجود دارد ( سرطان روده، پروستات در مردان و سرطان سينه و سرطان رحم در زنان )، و در كنار اينها چاقي مهمترين دليل بيماري قند از تيپ دوم مي باشد ( بيماري قند دوران پيري ). محققين بيماري هاي مسري در مركز آكادمي بهداشت روتردام در همين راستا كشف كرده اند كه افراد جواني كه دچار اضافه وزن هستند، حدود شش تا هفت سال كمتر از ساير افرادي كه از سلامتي نسبي برخوردارند، زنده مي مانند. اگر احتمالات بيشتر خطر مرگ را در نظر بگيريم متوجه ميشويم كه چاقي همانقدر خطرناك است كه سيگار كشيدن.
--------------------------------------------------------------

بدينسان مردان چاق با خطرات بيشتري مواجه هستند. علاوه بر شيوه هاي غير سالم در كسب وزن اضافه، مردان نسبت به زنان روش هاي زندگي ناسالمي را نيز دنبال مي كنند. بعنوان مثال سيگار بيشتري مي كشند و الكل بيشتري نيز مصرف مي كنند. و در كنار زندگي نشسته اي را دنبال مي كنند.
-” كم كردن وزن شدني نيست، مگر اينكه شيوه زندگي فرد بطور بنيادين تغيير كند.“ نكته اي است كه ”سايدل“ تاكيد مي كند:
- ” كسي كه از حد متعارف نيز سنگين تر است و همزمان سيگار هم مي كشد، دلايل بيشتري براي نگران شدن دارد تا فردي كه مثلاً سيگار نمي كشد. طبيعي است كه بعداز مرز معيني، چاقي ميتواند خطر محسوب شود، اما در منطقه بينابيني و باصطلاح خاكستري آن، كه بين سنگين وزني سالم و سنگين وزني غيرقابل تحمل نوسان وجود دارد، ميبايد به چگونه گي زندگي فرد نيز توجه داشت.“

غرور كماكان سرجايش هست!
بنابراين مردان بيش از زنان در معرض مشكلات ناشي از اضافه وزن هستند. با اينهمه انگار فقط زنان هستند كه نسبت به مسئله چاقي خود واكنش و حساسيت نشان ميدهند. البته اين ظاهر قضيه هست، نكته اي است كه سردبير روزنامه مردانه ” مردان و سلامت “ بدان اشاره مي كند.
– ” با يقين كامل ميتوان اظهار داشت كه مردان نسبت به چاقي خود حساس هستند، اما نه بصورت آشكار. كلمه ” لاغر شدن “ كلمه اي و عملي نيست كه مردان خيلي سريع به سراغش بروند. براي رعايت رژيم غذائي خاص نيز زياد ” قوي “ نيستند. مثلاً يه ليوان آب بجاي آبجو سفارش بدهند. يا اينكه بجاي ” استيك “ سالاد بخورند. همه اينها بجاي خود حساسيتشان را بر مي انگيزد.مردان معمولاً ترجيح ميدهند با اينگونه معضلات مخفيانه درگير شوند. درست عكس آن كاري كه زنان مي كنند. طوري كه آنان معمولاً در چنين اموري با يكديگر به راحتي مشورت كرده و از تجارب هم بهره مي گيرند.“
اين قضيه البته مربوط بدان نيست كه مثلاً مردان نسبت به تيپ و قيافه ظاهري خودشان بي توجه هستند. درست برعكس، قد و قواره و تيپ ظاهري براي مردان اهميت بسزائي دارد.
– ” اخيراً در زمينه ميزان توجه مردان به ظاهر خود تحقيقات همه جانبه اي انجام داده ايم. در رابطه با سوال« چه چيزي بيش از همه نگرانتان مي كند؟»، حدود 53% از جوابها در مورد اضافه وزن بوده. در همين رابطه مردان ترجيح ميدهند بيشتر با ورزش و تحرك بدني درگير باشند تا مثلاً كنترلي نسبت به ميزان دريافتي كالري بدن خود اعمال كنند. تنها زماني به اين موضوع گردن مي نهند كه با اخطار مستقيم پزشك روبرو باشند و يا احياناً وقتي كه ميخواهند با دوستانشان فوتبال بازي كنند و در رخت كن با شوخي هاي آنان و بالاخص در مورد چربي هاي بدن خود روبرو مي شوند. بهرحال ميتوان اينگونه بيان كرد كه مردان نسبت به چاقي خود حساسيت كمتري بخرج ميدهند.“

خودخوري!
اما، به نظر” كريستيانس“ مردان تحت تاثير دهه هاي متوالي تساوي حقوق بين زنان و مردان، سخت خودشان را مي خورند.
–” داشتن بدني متناسب و ظاهري خوب هر روزه نقش با اهميت تري را در ذهن زنان بدست مي آورد تا همه آن ارزش هاي سمبليك گذشته، منجمله در مورد توانائي مالي مردان و يا داشتن اتوموبيل و ساير امكانات زندگي. حال ديگر شكمي باد كرده كه تداعي نوشيدن آبجوست بطور خودبخودي نمود كلاس پائيني در جامعه هست. و بجاي آن قد و بالاي مناسب نمود انساني موفق و مسلط بخود هست.“

همچنين آنچه كه مربوط ميشود به اطلاعات در زمينه تغذيه، بنظر ميرسد كه مردان از زنان پيشي ميگيرند. ” سايدل“ مي گويد:
- ” ساليان سال اين زنان بودند كه تعيين مي كردند چه بخرند و چه بخورند. آنها خود مواد را مي خريدند و شام و نهار آماده مي كردند. اين روند بطور محسوسي در حال تغيير است. مردان نيز نه تنها خود مواد غذائي را تهيه مي كنند، بلكه خود نيز آشپزي مي كنند. از سوي ديگر ما هرچه بيشتر در بيرون از خانه غذا مي خوريم. اين امر مردان را مقيد مي كند كه هرچه بيشتر اطلاعات علمي شان در مورد مواد غذائي را افزايش دهند.

و آنگاه: آب كردن چربي هاي اضافه!
و بدينسان بنظر ميرسد كه مردان و زنان هرچه بيشتر شبيه يكديگر مي شوند. نكته عمومي در مورد همه آنها: براي هردو گروه نمود ظاهري عامل مهمي است براي كم كردن وزن و آب كردن چربي هاي بدنشان. و همزمان درصد بالاتري به امر سلامت در تغذيه شان توجه بيشتري نشان ميدهند.
–” اين امر باعث ميشود كه مسئله هرروزه پيچيده تر گردد.“ اشاره اي كه سايدل بدان تاكيد دارد.
-” در همين رابطه درصد سلامت افراد حدود بين 5 تا ده درصد بالا مي رود. اگر چه همين درصد را نيز بسياري از آنان كافي نمي دانند. و براي دفع بيشتري چربي، بنظر ميرسد كه ملاك هاي زيبائي شناسانه نقش بيشتري دارد تا سلامتي جسمي شان.“

--------------------------------------------------------------
اينبار اما جوانان مشكل اضافه وزن كماكان سنين پايين تري را در بر ميگيرد. يك هشتم كودكان در هلند از حد معمول چاق تر هست. حتي در مورد كودكان نيز مشكل از مصرف بالاي مواد غذائي و تحرك كم ناشي ميشود. و متعاقباً آنان نيز با تبعات ناشي از اضافه وزن و مشكلات مبتلابه روبرو هستند. خوشبختانه امروزه توجه بيشتري به آن سري از كودكاني ميشود كه با اضافه وزن درگير هستند. در همين راستا تلاش ميشود تبليغات در زمينه شيريني جات و شكلات ها و انواع و اقسام نوشابه ها و غيره را بالاخص در برنامه هاي مخصوص كودكان محدودتر كنند. انجمن هلندي تغذيه تلاش خود براي مبارزه با چاقي با مضمون: ” بازگشت به مرزهاي اصلي سلامتي “ ، عمدتاً بسوي بزرگسالان سوق داده است. در اين كمپين تلاش ميشود بزرگسالان را به مسئوليتشان در قبال نشان دادن نمونه اي مناسب براي كودكان خود واقف نمايند. اتفاقاً قرار بر اين است كه در تابستان امسال كمپينگ تابستاني مخصوص نوجوانان درگير با اضافه وزن با نام: كمپ پيروزي برگزار شود. نوجوانان دختر و پسر در محدوده سني بين يازده تا هفده سال طي دو هفته برنامه اي را دنبال خواهند كرد كه شامل ورزش، بازي، مصاحبت هاي گروهي، گردش جمعي و توضيحات آموزشي در زمينه زندگي سالم و متناسب خواهد بود. سازماندهنده اين برنام، خانوم كارولين ورلش در اين زمينه يادآور ميشود كه: ” تاكيد اصلي روي آموزش زندگي سالم خواهد بود، و تجاربي كه ميتواند نمودي از زندگي جالب و مناسب باشد. تفريح مهمترين بخش برنامه بوده و پس از آن برنامه هاي ديگر مطرح ميشوند.“ نوجوانان توسط تيمي از متخصصين زيرنظر خواهند بود. و والدين نيز يكي از روزها ميتوانند در كمپينگ بوده تا قادر باشند كودكانشان را پس از دوره فوق نيز مورد حمايت و توجه قرار دهند.
--------------------------------------------------------------

تحقيقات نيز اين جنبه را مورد تائيد قرار ميدهد. چه زنان و چه مردان كماكان مايلند بطور اساسي وزن كم كنند؛ افرادي با وزن متعارف و سلامتي جسمي مايلند چيزي حدود هفت كيلوگرم و افرادي با اضافه وزن، حدود بيش از 16 كيلو گرم از وزنشان بكاهند. اگر بطور تقريبي در نظر بگيريم نمود 9 تا 16 درصد از وزن شان ميباشد. با اينهمه وزن كم كردن و در وزن مناسب بودن نيازي به تنظيم برنامه غذائي ويژه ندارد. اين نكته اي است كه مركز امور تغذيه در تلاش تبليغاتي اخير خود ‹ خودت رو چاق نكن! › مورد تاكيد ويژه قرار داده. آنان چنين هشداري را عنوان مي كنند: حواست به چاقي باشه درست همان زماني واكنش نشان بده كه مي بيني شلوارت داره آرام آرام برات تنگ ميشه. براي اينكار ميبايد كمتر بخوري و تحرك بيشتري داشته باشي.
و دقيقاً در همين جاست كه انگار مردان چشم اندازي روشنتر دارند. آنها طبعاً خيلي سريع تر قادر خواهند بود اثرات ناشي از چنين توجه و هشياري و اقدامات مربوطه را حس كنند. چربي روي شكم معمولاً خيلي سريع تر از چربي روي باسن دفع ميشود. متخصص تغذيه، خانوم كاتينكا هاوس كامپ ميگويد:

- ” تغيير عادات روزمره براي هيچكس آسان نيست. اما تجربه ام بمن مي گويد كه مردان در اين زمينه توانائي ها و قابليت هاي بيشتري دارند، بالاخص زماني كه متوجه اولين تاثيرات ناشي از چنين روشي بشوند: كمتر بخورند و تحرك بيشتري داشته باشند. شايد اين جنبه هم مطرح باشد كه بنظر ميرسد مردان خيلي كمتر به غذا اهميت ميدهند تا زنان. حتي ميتوان اين نكته را بمثابه مهمترين عامل نيز مطرح كرد: با امر تغذيه و تحرك حساس برخورد كردن و هوشيار بودن. آنگاه ميتوان تاثيرات محسوس براي كنترل وزن خود را در برابر ديدگان خود حس كرد، و اين خود تاثيرات تشويق كننده اي را بهمراه خواهد داشت. چه براي مردان و چه براي زنان.“

--------------------------------------------------------------
اخيراً درباره مسئله ماليات بر مواد غذائي آماده – در ماشين هاي اتومات – توسط دولت صحبت هايي طرح شده است. بالاخص روي موادي همچون فاست فود و نوشابه هاي در قوطي. اين ايده عملاً از آمريكا مطرح شده، جائي كه همبرگر و كوكاكولا مهمترين عوامل چاقي متعارف در جامعه آمريكا شده است. طراحان اين قضيه به رابطه بين توان تخصصي، ميزان درآمد و سنگيني وزن اشاره مي كنند. افرادي كه از توانائي هاي تخصصي پائيني برخوردار هستند و متعاقباً از درآمدي كم، بيش از سايرين در معرض خطر چاقي هستند. غذاهاي ناسالم عموماً گران تر از مواد غذائي سالم ميباشند، طراحان مسئله قضيه را اينگونه نتيجه گيري مي كنند. مخالفين اين طرح در پاسخ اشاره مي كنند كه غذاهاي آماده و از جمله فاست فود و يا نوشابه هاي غيرالكلي نيستند كه غيربهداشتي و يا ناسالم هستند، بلكه اين امر مربوط به دفعات و ميزان تغذيه هر فرد. علاوه تاً بعنوان مثال مي توان از پنير فرانسوي نام برد كه ميزان چربي بسيار بالائي دارد، آيا براي اين خصوصيتش ميبايد ماليات پرداخت كرد؟ به نظر اين مخالفين بهترين راه همانا ترويج تغذيه درست و سالمتر و متناسب مي باشد.
--------------------------------------------------------------
به نقل از مجله بهداشت و سلامت


نوشته شده در ساعت 12:14 PM توسط taghi.gilani@gmail.com